Karma als Moreel Kompas in het Herdenken van Historisch Onrecht

Deze bijdrage pleit voor de herwaardering van het concept karma als moreel denkkader in de analyse van historische tragedies en structureel onrecht. Karma wordt niet religieus, maar ethisch-filosofisch geïnterpreteerd: als beginsel van morele causaliteit met intergenerationele implicaties. Het doel is niet schuldtoewijzing, maar bewustwording en collectieve verantwoordelijkheid.

Aan de hand van drie historische casussen – de Holodomor (Oekraïne, 1932-33), de Bengaalse hongersnood (India, 1943) en de Belgische uitbuiting van Congo – wordt aangetoond hoe systemisch geweld, wanneer het niet wordt erkend of hersteld, een blijvende morele last genereert. Deze tragedies worden beschouwd als “morele catastrofes”, geen natuurrampen, die voortvloeien uit bewuste politieke en economische keuzes.

Karma functioneert in deze context als een intergenerationeel geheugen en als ethisch kompas. Het stelt dat collectieven – naties, staten, culturen – ook dragers kunnen zijn van karmische gevolgen. Wanneer onrecht wordt ontkend of vergeten, blijft het doorwerken in sociale ongelijkheid, racisme en moreel vacuüm, zowel in voormalige kolonisatoren als in de gekoloniseerde regio’s.

De tekst roept op tot ethisch herstel door erkenning, dialoog en gerechtigheid, waarbij kunst, filosofie en herinneringscultuur fungeren als motoren van morele transformatie. Karma wordt zo een uitnodiging tot handelen: niet als vergelding, maar als verantwoordelijkheid tegenover verleden én toekomst.

Lees Meer

STEENSCHRIFT VOOR DE SLACHTBANK VAN DE BESCHAVING

In deze alles-verpletterende DaDa-uitbarsting groeit het woord uit tot een steen, een rots in het gezicht van de macht. Dit is geen gedicht, dit is een woedend monument – gekerfd in vlees, getekend door bloed. Het eert de kinderen van Gaza, de vaders van Oekraïne, de moeders van Congo, de verdoemden van Soedan, Syrië, Jemen, Myanmar, Israël én Iran. Het roept op tot herinnering aan wat mens-zijn betekende vóór de markten hun tanden in onze harten zetten.

De politiek?
Geslepen lafheid in maatpak.
Een firma van vergeten.
Hun handtekeningen op sterfregisters.
Hun stilzwijgen een mitrailleur.

Dit is geen oproep tot vrede.
Dit is de stem van het verbrijzelde kind,
de kreet van de verwoeste moederborst,
de schreeuw van de aarde zelf,
als ze opnieuw met raketten wordt bevrucht.

Een DADA-steekschrift.
Tegen parlementaire poëzie.
Tegen diplomatie als doodsrite.
Tegen neutraliteit als medeplichtigheid.

Verhef dit tot een strijdkreet.
Laat elke letter spuwen.
Laat elke klank slaan.
Laat elke stilte daveren.

Wij vergeten niet.
Wij vergeven niet.
Wij schrijven dit in steen.
Tot de daders breken op hun eigen wetten.

Geen kunst. Geen schoonheid. Geen vrede.
Tot recht een adem krijgt.
Tot bloed niet langer valuta is.
Tot kinderen geen doelwit zijn.

“Wat niet wordt uitgesproken, blijft zich herhalen in bloed.
Daarom schreeuwt dit steenschrift – in naam van wie niet meer kan spreken.”

— Jean-Pascal Salomez, voor de slachtbank van de beschaving

Lees Meer

Tussen Steen en Stilte – Een Geveltuintje als Gewetenszaak

Samenvatting van een Dossier in Beweging
Een menselijk verhaal tussen steen en plant, tussen verhuur en vertrouwen

Sinds december 2024 betrekt onze vereniging zonder winstoogmerk een handelspand in het hart van Zonnebeke. Wat begon als een artistiek en sociaal geëngageerd project binnen de geest van gemeenschapszin en duurzaamheid, ondervond al snel hinder door structurele tekortkomingen van het pand en een gebrek aan constructieve communicatie met de verhuurder.

De kern van het geschil draait om de aanleg van een kleinschalig geveltuintje — een daad van vergroening en verfraaiing, gedragen door de geest van de gemeente die formeel goedkeuring gaf, en mondeling toegestaan door de vertegenwoordiger van de eigenaar. Toch werd dit initiatief abrupt onderbroken door een dreigend telefoontje van diezelfde vertegenwoordiger van de eigenaar, en sindsdien blijven verdere pogingen tot dialoog onbeantwoord. De relatie is verstoord.

Ondertussen blijven ernstige gebreken aan het pand bestaan: een onafgewerkte voorgevel met een gapende opening, een ontbrekend tapijt in de inkomhal, en het ontbreken van een basiswatervoorziening om planten te verzorgen. Deze nalatigheden werden herhaaldelijk gesignaleerd, maar blijven zonder gevolg.

De vzw koos er tot nu toe voor om maatschappelijk correct te handelen: documenten werden verzameld, juridische conceptbrieven opgesteld, en een dossier klaargemaakt voor het vredegerecht te Ieper. Er is gekozen voor transparantie, redelijkheid en wederzijds respect — maar ook voor het innemen van een duidelijke positie wanneer wederkerigheid uitblijft.

Als kunstenaarscollectief is het verhaal ook getransformeerd tot woordkunst: een DaDaDagboekske, een open brief, en een manifest om dit pijnpunt maatschappelijk zichtbaar te maken. Wat dreigt een juridisch conflict te worden, is tegelijk een spiegel van bredere vragen:
Wat is rechtvaardigheid? Wat is leefbaarheid? Wat is menselijkheid in huurrelaties?

Lees Meer

Gedachtevirus: De Leer Van Het Niks!

In De Leer van het Niks verkent Jean-Pascal Salomez het meest radicale concept uit de menselijke ervaring: het Niks. Niet als leegte, maar als kracht. Niet als nihilisme, maar als artistiek en existentieel verzet. In de geest van Dada – de kunstbeweging die ontstond uit de gruwel van Wereldoorlog I – wordt het Niks niet bestreden, maar omarmd als een daad van bevrijding.

Dada en het Heilig Niks: Dada wijst logica en betekenis af. Het “Niks” is geen afwezigheid, maar een bewuste afwijzing van orde, nut en reden.

Filosofie van het Niets: Waar klassieke filosofen als Heidegger het Niets als schaduw van het Zijn zagen, keert Dada dit om: het Niks is het fundament. Het bestaan is slechts een moment van verstoring in een oceaan van betekenisloosheid.

Wetenschap en Niks: Ook de wetenschap, met haar idee van een dynamisch vacuüm, moet buigen: voor Dada is het Niks niet meetbaar, niet begrensd, maar het enige waar we op kunnen rekenen.

Sociale en politieke kracht: Het weigeren om mee te doen – het bewust nietsdoen – wordt een politieke daad. In de geest van de Tijdelijke Autonome Zone ontstaat vrijheid juist in de weigering.

Kunst en Niks: Kunst is geen expressie, maar verstoring. Dada-kunst ontregelt, vernietigt verwachtingen en maakt plaats voor onvoorspelbare creatie. Het Niks wordt de moeder van inzicht.

Therapie van Niks: In een wereld geobsedeerd door zingeving, wijst Dada op de bevrijding in het laten varen. Het Niks geneest niet door betekenis, maar door de afwezigheid ervan.

Het Museum van Niks: Denk aan een ruimte zonder werken, zonder regels, zonder uitleg. Enkel leegte. Wat overblijft, ben jij – als waarnemer, als niets, als mogelijkheid.

De Leer van het Niks is geen doctrine, maar een spel. Geen religie, maar een spiegel. Het is een dans op de rand van het absurde, een lofzang op de leegte, en een uitnodiging tot het herdenken van alles wat betekenisvol lijkt.

Deze gedachte, deze ruimte – is een pleidooi voor niets. En precies daarin: een bron van alles.

Lees Meer

🌱 De Dag dat het Gras Terug Begon te Fluisteren

In het surreële vervolgverhaal “De Dag dat de Maaiers Stopten met Maaien” verandert Zonnebeke in een symbolisch landschap waar machines bewust weigeren te maaien. De handduwertjes, ooit werktuigen, worden wezens met rechten en verlangens. Op het dorpsplein ontstaat een stille opstand: geen snijdende messen meer, maar ritmisch zwijgen en zachte melodieën. In plaats van gras te doden, besluit men het te eren. In de ART-Galerie, omgedoopt tot *Orakelkamer der Wortelwetten*, wordt een nieuwe grondwet afgekondigd waarin zowel gras als gereedschap rechten krijgen. Kinderen nemen de rol van schrijvers en hoeders van deze nieuwe orde op zich. De machines krijgen namen, rustdagen en erkenning als zielsverwanten. In de toekomst herinnert een museumplakkaat aan deze ommekeer als het begin van de genezing tussen mens en natuur. Het verhaal reflecteert poëtisch en kritisch op arbeid, respect en de stille krachten van de natuur als gids naar een herstellende samenleving.

Lees Meer

De Dictator der Zachte Duwen(Of hoe Jean-Pascal de Oudjes Redde van de Stilstand der Tijd)

In de schaduw van mechanisch beleid en ecologische verarming stelt kunstenaar en sociaal denker Jean-Pascal Salomez een vernieuwend gemeentelijk project voor: het Handduwertjesproject. Dit voorstel ontstond uit directe observatie van hoe ouderen in Zonnebeke langzaam verdwijnen in een staat van fysieke stilstand en maatschappelijke onzichtbaarheid, terwijl het natuurlijke landschap tegelijk onderhevig is aan verstoring door lawaaierige en vervuilende onderhoudstechnieken.

Het project beoogt een dubbele herstelling: die van de menselijke waardigheid én van de natuurlijke stilte. Door het uitdelen van handbediende grasmaaiers aan ouderen (65+), wil Salomez een beweging creëren waarin traagheid, fysieke activiteit en ecologische zorg samenkomen. Ouderen maaien niet louter gras, maar herwinnen betekenis, contact en vitaliteit. Grasvelden en boomcirkels worden zo onderhoudszones waarin sociale cohesie, biodiversiteit en stilte worden hersteld.

De voordelen zijn meervoudig:

Fysiek en mentaal welzijn van ouderen wordt versterkt (WHO, Kaplan & Kaplan).

Ecologische impact wordt positief beïnvloed door reductie van lawaai, CO₂-uitstoot en bedreiging van insectenpopulaties.

Gemeentelijke uitgaven kunnen dalen door gedeeld onderhoud en preventieve gezondheidswinst.

Een pilot in Zonnebeke, Zandvoorde en Beselare wordt voorgesteld, met wetenschappelijke opvolging en een publieksvriendelijke campagne: “Tsjak Tsjak Tsjak – Zonnebeke Maait Met de Hand”.

Dit voorstel is geen vorm van nostalgie, maar een toekomstgericht antwoord op de vraag hoe een gemeenschap met haar ouderen en haar natuur omgaat. In de geest van eco-humanisme biedt het Handduwertjesproject een nieuw narratief van zorg, waardigheid en verbondenheid.

Lees Meer

Artistiek Statement

Dit werk balanceert op het snijvlak van kunst, filosofie en maatschappijkritiek. In verhalen zoals Drie Mannen en de BlaBla-variant ontvouwt zich een wereld doordrenkt van argwaan, nostalgie en de zoektocht naar waarheid in een tijd van chaos en manipulatie. Mieters, Zwelg en Loet zijn niet slechts personages; zij zijn spiegelbeelden van onze collectieve worsteling met illusies, de valkuilen van politieke retoriek en de spanning tussen orde en wanorde.

De BlaBla-residentie en haar galeriehouder fungeren als metaforen voor de structuren die gevangen houden in de sluier van Māyā — de illusoire werkelijkheid die afscheidt van de ware identiteit. Dit werk nodigt uit om die sluier opzij te schuiven, om het spel van werkelijkheid en schijn te doorzien en te omarmen dat chaos ook een bron van nieuwe mogelijkheden kan zijn.

Met een anarchistische en dadaïstische inslag worden woordkunst, beeld en performance ingezet om het gevestigde te bevragen en ruimte te scheppen voor een alternatieve blik op menselijkheid en gemeenschap. De ART-Galerie in Zonnebeke vormt een laboratorium voor deze ideeën — een plek waar kunst, dialoog en gezamenlijke verbeelding samenkomen.

De missie is niet alleen te confronteren, maar ook te verbinden; mensen uit te nodigen voorbij hun vanzelfsprekende aannames te kijken en zo een nieuw soort vrijheid te ontdekken — geworteld in het loslaten van controle en het omarmen van de onvoorspelbare dans van het bestaan.

Lees Meer

De Waterkoker en de Wederkerigheid

In deze sociaal-filosofische reflectie wordt een alledaags object – een felrode waterkoker – ingezet als metafoor voor menselijke verbondenheid, symbolische waardecreatie en alternatieve vormen van economie. De handeling speelt zich af in de context van de ART-Galerie te Zonnebeke, een culturele ruimte waar esthetiek en gemeenschapsvorming samenkomen. Een oudere dame, expliciet aangeduid als burger van Zonnebeke, toont affectieve resonantie met het object, wat leidt tot een ruil die losstaat van geldelijke waardering: zij ontvangt de waterkoker in ruil voor zelfgemaakte wenskaarten, een uiting van persoonlijke inzet en creativiteit.

Deze gebeurtenis wordt geïnterpreteerd in het licht van Marcel Mauss’ klassieke theorie over de gift (1925), waarin geven, ontvangen en teruggeven een sociale orde vestigen gebaseerd op wederkerigheid en morele verplichting, eerder dan economische winst. De ruilhandeling roept ook Pierre Bourdieu’s inzichten op inzake symbolisch kapitaal (1977), waarbij ogenschijnlijk belangeloze interacties in feite sociale bindingen en erkenning bevestigen. De wederkerigheid tussen kunstenaar en burger overstijgt hier de logica van vraag en aanbod, en wordt drager van wat men in de morele economie (E.P. Thompson, 1971; James C. Scott, 1976) zou beschouwen als ethische verantwoording en zorg binnen de gemeenschap.

De felrode waterkoker fungeert zo als een intermediair object dat niet enkel warmte genereert in praktische zin, maar ook symbolisch een gemeenschappelijke ruimte tot leven brengt waarin waardigheid, zorg en betekenis worden gedeeld. Door de expliciete verankering van de ontmoeting in het lokale burgerschap van Zonnebeke krijgt de scène ook een politieke dimensie: het toont hoe een micro-act van wederkerigheid een alternatief burgerschap kan belichamen binnen een artistiek-sociale praktijk die klassieke instituties overstijgt.

Lees Meer

Zwoordkunst Manifest Jean-Pascal Salomez, Voorzitter ART- vzw

Het Zwoordkunst Manifest is een scherpe en onverbloemde reflectie op de maatschappelijke onverschilligheid die zich uit in alledaagse situaties, zoals de nonchalance rond publieke ruimte in Zonnebeke.

Jean-Pascal Salomez analyseert hoe stilzwijgende goedkeuring van klein onrecht leidt tot een bredere verwaarlozing van sociale normen. Hij hekelt de passieve houding van burgers en beleidsmakers, die ongemak negeren en verantwoordelijkheid ontlopen. Toch erkent hij ook de positieve ontwikkelingen in Zonnebeke en begrijpt hij de complexiteit van gemeentelijk bestuur.

Het manifest pleit voor bewustwording, verantwoordelijkheid en een daadkrachtige visie op gedeelde ruimte en gemeenschap.

De Stilte van het Ongezegde

Ze zeggen dat we zwijgen,
Dat stilte de beste taal is,
Maar ik heb geen woorden
Die fluisteren in de schaduw,
Geen mond die zich past voegt in hun stilgelegde symfonie.
Ik schrijf de woorden
Die niemand had willen horen,
Die pijnlijke waarheid
Die recht door de muren van hun illusie snijdt.

Want er is geen stilte,
Alleen een ijle echo van wat er nooit werd gezegd,
En de stemmen in mijn hoofd roepen,
Roept de verloren geesten van de vergeten stad.
De stad van de dromen die we ruilden voor beton,
Waar bomen geen wortels meer vinden
En kinderen worden verkocht als de soldaten van hun oorlogen.

Ik ben de dichter van de gebroken wereld,
De schilder van wat ze niet zien willen.
Mijn kwast is gesmeerd in de olie van verzet,
Mijn inkt doordrenkt met het bloed van wat verloren ging.
De woorden die ik schrijf branden als een kaars
In de nacht van de collectieve slaap.

Er is geen vrede zonder strijd,
En geen kunst zonder de chaos van het onbekende.
Mijn pen is het wapen
Dat ze liever niet in handen hebben.
Maar ik blijf schrijven,
Tot de muren van hun vervormde waarheid
In een regen van as veranderen.
Want ik ben de dichter,
En ik schrijf de woorden
Die niemand had willen horen.

Lees Meer

JADADDA! JAWADDA!

Het project “Steenschrift der Schande” is een dadaïstisch en geëngageerd kunstinitiatief dat hypothetisch door de ART-leden ontwikkeld kan worden als collectieve aanklacht tegen onrecht, oorlog en maatschappelijke onverschilligheid. Elk lid draagt bij met poëtische zinnen, beelden, geluiden of performances, in een vorm die absurd, rauw en confronterend mag zijn.

De vorm is vrij: een muurinstallatie, een collectief gedicht, een klanklandschap, een tijdelijke openluchttentoonstelling, of een mobiele performance. Het doel is empathie opwekken, kritisch bewustzijn stimuleren en kunst als maatschappelijk geweten inzetten.

Mogelijke elementen:

Publieke schrijfsessies

Performancekunst op straat

Participatie van diverse stemmen (jongeren, vluchtelingen, ouderen)

Documentatie in een zine of video

Het project veronderstelt een actieve keuze van ART om de kunst in te zetten als daad van verzet – een poëtische tegenmacht tegenover passiviteit.

Lees Meer

Genoeg te zien van Jean Pascal Salomez

KKK

  • december 31, 2023

Triptiek Doornik

  • december 8, 2023

Kortrijk / Boezinge

  • april 26, 2023

Fotografie te Zonnebeke

  • april 3, 2023

Deze website maakt gebruik van cookies. Door deze site te gebruiken, accepteert u het gebruik van deze cookies.  Meer info