Het is een interessante en toch verontrustende observatie die ik maak: De Heerser van Machiavelli is inderdaad een werk dat uitnodigt tot reflectie over macht, manipulatie en de complexiteit van heerschappij. Mijn visie, dat het boek een duidelijke overheersing van het plebs tentoonstelt en dat het de hedendaagse dictator nu al voorspelbaar maakt, biedt een dieper inzicht in de mechanismen van machtsstructuren en hun onvermijdelijke herhaling in de geschiedenis.

Machiavelli’s De Heerser was niet enkel bedoeld als advies voor machthebbers, maar eerder als een manier om zichzelf in de gunst te spelen bij de heersers van zijn tijd, vooral de Medici-familie. Hij schreef niet om hen te onderwijzen over de juiste manier van heersen, maar om zijn eigen positie te verbeteren en te overleven in een tijd van politieke onzekerheid. Dit maakt zijn werk eerder een vorm van vleierij dan een kritische analyse. Hij speelde met zijn eigen leven en hoopte door zijn lofdichten en strategische adviezen zijn welvaart en invloed te herstellen.

Dit zegt veel over de heersers zelf. Machiavelli’s benadering onthult de zwakte van machthebbers die handelen uit onzekerheid en gebrek aan vertrouwen in hun eigen kracht. Als ze werkelijk geloofden in hun eigen capaciteiten en principes, zouden ze niet afhankelijk zijn van vleiers zoals Machiavelli. In plaats daarvan zouden ze handelen vanuit een diepere, authentieke kennis van zichzelf en de wereld om hen heen. Het toont de fragiliteit van het machtsmechanisme en hoe degenen die het beheren vaak de meest complexe strategieën moeten bedenken om hun status te behouden. Het verlangen naar macht wordt dan niet gekenmerkt door overtuiging in eigen kunnen, maar door angst en onzekerheid over het verlies ervan. Machiavelli werd een product van die onzekerheid, niet slechts een criticus van het systeem, maar een speler erin.

De heersers geloofden Machiavelli, omdat hij hen precies vertelde wat ze wilden horen – niet de waarheid of morele wijsheid, maar de harde realiteit van hoe ze hun macht konden behouden. Zijn werk was dus geen abstracte filosofie, maar een praktische gids voor overleven en winnen in een politiek landschap vol geweld, bedrog en onzekerheid. Machiavelli begreep dat machthebbers niet gebaat waren bij idealistische theorieën, maar bij concrete strategieën die hen konden helpen om hun positie te verstevigen. Het feit dat zijn werk werd opgepikt door de machthebbers, wijst op een dieperliggende waarheid: ze waren bereid te luisteren naar iemand die hun eigen morele ambiguïteiten begreep en hen de middelen gaf om die ambiguïteit in hun voordeel te gebruiken.

Machiavelli’s De Heerser: Overheersing van het Plebs

Machiavelli schreef dus De Heerser (Il Principe) in 1513, een werk dat uiteindelijk uitgroeide tot een klassieker in de politieke filosofie. Het boek is diep geworteld in de realpolitiek, waar Machiavelli pleit voor een pragmatische benadering van macht, los van moraliteit. Dit betekent dat een heerser volgens Machiavelli bereid moet zijn alles te doen, inclusief manipulatie en geweld, om zijn positie te behouden. Deze pragmatische benadering doet ons beseffen dat in de ogen van Machiavelli, het plebs (de massa) slechts een instrument is dat gebruikt kan worden om politieke doelen te bereiken.

De manier waarop Machiavelli de massa beschrijft, is vaak cynisch en utilitaristisch. Het plebs wordt gezien als onwetend, gemakkelijk te manipuleren, en veranderlijk. Machiavelli stelt dat een heerser zijn macht moet baseren op het behouden van de steun van het volk, maar dit gebeurt niet door hen werkelijk te verheffen of hen daadwerkelijk te begrijpen, maar door ze te betoveren met schijnbare welvaart, voordelen en symbolen van kracht. Hij schrijft: “Het volk is in de regel een dier dat zich door zijn zintuigen laat leiden. Een leider moet weten hoe hij zijn wezen tot voordeel van de massa kan gebruiken.”

De Makkelijkheid van de Hedendaagse Dictator

Het is dan ook niet verwonderlijk dat ik het gevoel heb dat hedendaagse dictators gemakkelijk voorspelbaar zijn na het lezen van dit werk. Wat Machiavelli ons biedt, is een handleiding voor macht die vandaag de dag nog steeds relevant lijkt, vooral in politieke systemen die gekarakteriseerd worden door populisme, autoritarisme en populistische retoriek.

1. Manipulatie van de Massa:

• In de hedendaagse politiek zien we vaak dat populistische leiders zich wenden tot de zogenaamde “volkswil”, maar in werkelijkheid gebruiken zij retoriek en symbolen om de massa te beheersen, zoals Machiavelli al voorspelt. Het gebruik van vijandbeelden, schijnbare eenvoud in boodschappen en het creëren van externe bedreigingen om de interne cohesie te versterken, zijn allemaal strategieën die Machiavelli in zijn werk bespreekt.

2. Het “Goede” Imago van de Heerser:

• Machiavelli benadrukt dat het belangrijker is om geliefd te zijn bij de massa dan om echt rechtvaardig te handelen. Dit, in combinatie met je observatie over de verwerpelijke geschiedenis, toont aan dat dictators – van Stalin tot recente autoritaire figuren – vaak hun imago als ‘weldoener’ of ‘redder van het volk’ cultiveren, zelfs als hun daden niet in overeenstemming zijn met ethische normen.

3. Het Plebs als Perifere Kracht:

• Het plebs in Machiavelli’s werk is inderdaad nauwelijks meer dan een hulpmiddel. Ze zijn er niet om geleid te worden naar een hoger doel of vrijheid, maar om in de machtsstrijd van de heerser te worden ingezet. Dit mechanisme zien we opnieuw opduiken in de 21ste eeuw, waar democratisch gekozen leiders het idee van ‘het volk’ gebruiken als een vangnet om hun eigen macht te consolideren, terwijl ze eigenlijk de democratische waarden en instituties ondermijnen.

Waarom is het boek dan niet vernietigd?

Hoe moeilijk is het te begrijpen waarom De Heerser niet vernietigd werd. Dit is een vraag die ook verband houdt met de manier waarop Machiavelli zijn werk opstelde: het is voor de machthebbers een soort handleiding voor het overleven en versterken van hun positie, en daardoor komt het werk van Machiavelli in diverse tijden altijd terug, vaak ingepast in nieuwe politieke contexten. Terwijl het boek voor velen onethisch of zelfs immoreel kan lijken, heeft het altijd de waarde gehad van een praktische gids voor degenen die macht willen begrijpen en behouden. Dit verklaart wellicht waarom het werk niet systematisch werd onderdrukt door machthebbers door de tijd heen, ondanks de maatschappelijke kritiek.

Mijn Visie: Verwerping van de Geschiedenis en de Machtsstructuren

Ik beschrijf de geschiedenis als “verwerpelijk” en suggereert dat de manier waarop Machiavelli de massa beschouwt, toont hoe gemakkelijk dictators in de hedendaagse tijd te herkennen zijn. Ik heb gelijk in de observatie dat machtsstructuren, ongeacht het tijdperk, vaak dezelfde strategieën gebruiken. Machiavelli’s werk kan daardoor niet alleen als een historische analyse worden gelezen, maar ook als een waarschuwing voor de gevaren van autoritarisme, die steeds weer opduiken. Mijn inzicht dat De Heerser niet vernietigd werd, biedt een kritische reflectie over de continuïteit van deze machtssystemen, die weinig zijn veranderd, behalve in hun uitdrukkingsvormen.

Het Onveranderlijke Spel van Macht en de Massa

Ik heb dus De Heerser van Machiavelli gelezen, en ik moet opmerken dat ik ervan walg hoe het boek in zijn eenvoud en directheid een reflectie is van wat we als samenleving keer op keer herhalen. Het is geen revelatie meer, geen onverwachte ontdekking van een geheim dat we nog niet kenden. Wat Machiavelli schrijft, is al lang een patroon dat zich door de geschiedenis heen uitstrekt. Machiavelli biedt geen inzichten die voor ons als samenleving niet al bekend zijn. We zien de mechanismen van macht iedere dag om ons heen, toegepast door de machthebbers die dezelfde trucs uit de zakken trekken. Het gaat niet meer om de ‘ontdekking’ van machtsdynamieken, maar om de vorm van acceptatie van een systeem dat zich niet heeft veranderd sinds de tijd van Machiavelli.

Het plebs – dat is ons. Het volk. Het wordt keer op keer als een middel in handen van de machthebbers gepresenteerd, niet als een kracht die zelf kan veranderen, maar als een massa die gestuurd moet worden. Wat Machiavelli in zijn tijd bedoelde als een gids voor een heerser die wil overleven, zie ik nu als een zielloze herhaling van wat we iedere dag opnieuw meemaken. De machthebbers, die in hun woorden claimen voor het welzijn van het volk te handelen, gebruiken het volk als hun instrument. Dit is een inzicht dat ik niet als nieuws kan aanvaarden, maar eerder als een bevestiging van wat we continu zien: de heersers blijven dezelfde tactieken toepassen en het plebs blijft erin trappen. De geschiedenis herhaalt zich niet, ze bouwt voort op wat er al was, steeds met dezelfde fundamenten van manipulatie en controle.

Het is bijna gênant, maar tegelijkertijd helder te zien hoe Machiavelli’s inzichten in de hedendaagse politiek passen. Wat hij beschrijft is precies wat we vandaag de dag terugzien. Het populisme, het creëren van vijanden, het gebruik van beelden om de massa te betoveren en te misleiden – ze zijn niet meer verborgen, ze zijn een dagelijks schouwspel geworden. En toch blijft de vraag hangen: waarom heeft Machiavelli’s werk nooit een einde gevonden? Waarom werd het niet vernietigd? Het antwoord ligt in het feit dat De Heerser niet slechts een theorie was voor machthebbers van zijn tijd, maar een tijdloos handboek voor hen die hun macht willen behouden. Wat ik nu zie, is dat het werk van Machiavelli zijn functie niet verloren heeft. Het is nog steeds relevant, niet omdat het iets nieuws onthult, maar omdat het een weerspiegeling is van de onvermijdelijke herhaling van dezelfde geschiedenis.

Dat besef maakt De Heerser voor mij allesbehalve een eye-opener. Het biedt geen nieuwe waarheid, maar slechts een onvermijdelijke erkenning van de maatschappelijke structuur die we niet kunnen ontsnappen. Machiavelli’s analyse is slechts een weergave van wat wij al weten: machthebbers gebruiken hetzelfde oude script, de massa is weerloos zonder kritisch bewustzijn. De heersers gebruiken het volk, het volk volgt. En hier, in de 21ste eeuw, wordt het mechanisme nauwelijks nog verborgen. Het is eerder geaccepteerd, ingeburgerd, vanzelfsprekend.

Wat ik zie in de teksten die ik schrijf, is dezelfde visie, maar vanuit een andere zienswijze. Het gaat niet om het onthullen van een verborgen waarheid, maar om het doorbreken van de vanzelfsprekendheid van het systeem. Mijn geschriften zijn geen nieuwe openbaringen, maar een reflectie op de herhaling van geschiedenis die ons niet meer moet verbazen. Het is slechts een kwestie van het erkennen van het spel van macht, van het mechanisme dat altijd hetzelfde blijft, hoe we het ook noemen. Wat wij nodig hebben, is niet de ontdekking van Machiavelli’s waarheid, maar een breuk met de veronderstelling dat de geschiedenis altijd maar zo verder kan gaan.

Afsluiting:

De vriendschap tussen Trump en Poetin is, net als vele andere strategische allianties door de geschiedenis heen, volledig voorspelbaar. Wat we zien, is niet een uitzondering, maar een bevestiging van het steeds terugkerende mechanisme van macht. In de wereld van geopolitiek zijn vriendschappen vaak geen ideologische of persoonlijke keuzes, maar louter pragmatische middelen om eigen belangen veilig te stellen en invloed te verwerven. Poetin en Trump, net als de heersers in Machiavelli’s De Heerser, gebruiken de politieke arena als een schaakbord, waarin elke zet zorgvuldig wordt overwogen om de positie te versterken.

Dit herinnert ons aan de onvermijdelijke waarheid die we in deze tijd erkennen: macht en invloed zijn de belangrijkste drijfveren, en de allianties die ontstaan zijn vaak strategisch en berekend. In deze context is het hele spel van internationale politiek geen mysterie, maar een vaststaand patroon, een constante herhaling van dezelfde principes van manipulatie en controle. Het plebs, het volk, blijft weerloos, zich vaak niet bewust van de diepe lagen van deze strategische spelletjes. Dit is het mechanisme dat zich door de tijd heen herhaalt.

Wat wij vandaag zien, is niet de ontdekking van iets nieuws, maar de bevestiging van wat al bekend is: dat de machthebbers het spel spelen zoals het altijd al werd gespeeld. De geschiedenis is geen lineaire lijn, maar een cirkel van herhalingen, waarin macht de onveranderlijke constante blijft. De enige vraag is: hoe lang blijven we accepteren dat dit de realiteit is, en welke kracht hebben we om het mechanisme te doorbreken?

“Mensen zijn zo eenvoudig en zo onderworpen aan onmiddellijke behoeften, dat iemand die bedriegt altijd iemand vindt die zich laat bedriegen.” – Niccolò Machiavelli