Jean-Pascal Salomez
STeeKsTEENschRIFT DER SCHANDE
Memento Mori – Memento Belli – JADADDA!
Dit is geen gedicht. Dit is niet te vatten.
Geen stilte meer voor de doden, geen fluistering voor de moordenaars.
Wij schrijven in steen wat zij in bloed schreven.
Wij beschuldigen.
De politiek die lacht om honger, die wapens levert in plaats van brood.
De leiders, lafaards in maatpak, die kinderstemmen smoren onder staal.
Gaza brandt – en jullie tellen centen. Oekraïne bloedt – en jullie tekenen contracten.
Soedan. Jemen. Congo. De lijst is een nachtmerrie zonder einde.
Wij eren.
De vrouwen verminkt door drones,
de mannen vermalen in loopgraven van winst,
de kinderen begraven onder retoriek.
Wij verwerpen.
Geen neutraliteit, geen nuance.
Wie zich verschuilt in de middenweg,
bouwt bruggen voor moordenaars.
Wij eisen.
Geen stilte meer. Geen kunst zonder kreet.
Geen galerie zonder gebroken glas.
Wij eisen de taal terug — de kleur, de klank, de krijs van het vrije denken.
Wij scheuren.
Rood is geen partij,
rood is het bloed van elke moeder die geen wieg meer vult.
Blauw is niet de vlag,
blauw is het gezicht van de verdronken vluchteling.
Zwart is de rouw van allen die hun namen kwijt zijn.
Wij bouwen.
Met woorden als hamers, beelden als bommen van betekenis.
JADADDA is ons evangelie. De absurditeit onze vlag.
Geen ideologie, geen systeem, geen orde.
Wij zijn de puinruimers van het geweten,
de dichters van het onzegbare,
de laatsten die nog spreken.
En jij?
Zwijg je verder, of kerf je mee?
JADADDA!
Sla. Scheur. Schrijf.
Want wie nu zwijgt,
betoont eer aan de beulen.
Een project van ART- vzw – Zonnebeke.
Een daad van verzet in naam van allen die geen naam meer hebben.
Steenschrift voor de Slachtbank van de Beschaving.
Hier volgt een hypothetische omschrijving van het project “Steenschrift der Schande” als voorstel aan de ART-Sympathisanten. Dit is geformuleerd als een gedachte-experiment of visionaire mogelijkheid, helemaal in lijn met een dadaïstisch en menswetenschappelijk geïnspireerde benadering.
“Steenschrift der Schande” – Een collectief dadaïstisch gewetensschrift
Stel dat…
Stel dat de ART- sympathisanten zich verenigen in een experimenteel, literair-kunstzinnig project dat zich niet laat vangen door bestaande vormen. Stel dat zij de plicht voelen om niet enkel schoonheid te tonen, maar ook schande aan te kaarten — in steen, in taal, in klank, in absurditeit.
Dit voorstel vertrekt vanuit de vaststelling dat veel mensen zwijgen, zelfs wanneer het pijn doet. Niet per se uit lafheid, maar vaak omdat ze het gevoel hebben dat het toch niets zal veranderen.
Binnen de kleine kring van ART- vzw, die draait op een paar mensen en veel overtuiging, willen we ruimte maken voor die stilte. Niet om ze te breken, maar om ze te tonen zoals ze is: zwaar, pijnlijk en betekenisvol.
Stel dat zij het “Steenschrift der Schande” creëren:
een grillige, meanderende, rebelse aanklacht tegen menselijke onrechtvaardigheid, oorlog, politieke inertie en de banaliteit van geweld.
Geen formeel manifest, maar een openbare wond — een kunstzinnig geschreeuw dat niemand onberoerd laat.
Stel dat dit project…
- …de vorm aanneemt van een collectief gedicht, opgebouwd uit fragmenten, zinsflarden, slogans en stiltes.
- …draagvlak vindt binnen de leden van ART-, die ieder hun artistieke stem toevoegen: met penseel, camera, pen, krijt of stem.
- …opgebouwd wordt als een reisinstallatie, een muur, een tableau vivant, een performance waarbij bezoekers niet enkel kijken, maar meedenken, meeschrijven, meehuilen.
- …exposeerbaar wordt in open lucht, onder de poorten van Zonnebeke, langs de fruitbomen, bij het oude station of in de ART-Galerie.
Stel dat het dadaïsme niet enkel spel is, maar strijd…
Dan zou het “Steenschrift der Schande” zijn als:
- Een absurde requiem voor de menselijkheid;
- Een pleidooi voor collectieve empathie;
- Een ritueel van herinnering en ontwaking, dat het denken van de toeschouwer ontwricht en uitnodigt tot radicale introspectie.
Stel dat de leden van ART- …
| …dan zouden zij kunnen | met als doel |
|---|---|
| Schrijfsessies organiseren waarbij elk lid een zin toevoegt aan het Steenschrift | Om collectieve reflectie te stimuleren |
| Performancekunst in de publieke ruimte ontwikkelen met luidsprekers en dadaïstische tekstfragmenten | Om poëzie in het straatbeeld te laten klinken |
| Een grote wand of installatie bouwen uit karton, ijzer of krijtbord waarop teksten en beelden verschijnen | Om visuele impact te creëren |
| Samenwerken met vluchtelingen, jongeren, ouderen of nabestaanden | Om getuigenissen te integreren in het kunstwerk |
| Workshops geven in scholen rond kunst en moraal | Om de kritische geest van jongeren te prikkelen |
| Het project documenteren in een fanzine, boekje of videoverslag | Voor verspreiding van de gedachte achter het werk |
Stel dat we het morele gezag van kunst durven erkennen…
…dan zou dit project niet zomaar een artistieke bezigheid zijn, maar een symbolische daad van verzet.
Dan zou het de herinnering aan historische gruwel (zoals in de Westhoek) verbinden met hedendaags onrecht in Gaza, Oekraïne, Congo of om de hoek.
Dan zou ART- vzw zich tonen als een artistieke waakvlam van de menselijkheid, die schande benoemt waar anderen zwijgen.
Stel dat niets doen ook een keuze is…
…dan kiest dit project nadrukkelijk voor het tegenovergestelde:
de daad van expressie, de ethiek van de taal, de anarchie van de verbeelding.
Slotbedenking:
Waarom een hypothetisch projectvoorstel?
Het project “Steenschrift der Schande” wordt voorgesteld als hypothetisch – niet omdat het onmogelijk zou zijn, maar omdat het de pijnlijke stilte in onze samenleving blootlegt. Mensen uiten zich niet meer vrijuit. Ze zwijgen uit angst, moeheid, cynisme, of omdat ze zich machteloos voelen in een wereld vol complexe systemen en schrijnend onrecht.
Kunstenaars, ook binnen ART-, voelen deze spanning. Ze willen spreken, maar botsen op muren van onbegrip, bureaucratie of desinteresse. Daarom laat dit project de mogelijkheid open: “Stel dat we toch spraken…”
Deze hypothetische formulering nodigt uit tot reflectie en ontwaken:
- Waarom blijft het stil?
- Wie mag nog spreken?
- Wat gebeurt er als we het wél doen?
Het hypothetisch karakter is dus een artistiek-ethische strategie:
Niet omdat we het niet kunnen, maar omdat we willen dat de toeschouwer, de deelnemer en de medemens zich afvraagt waarom het nog altijd niet gebeurt.
Het is geen lafheid. Het is een spiegel.
Een dadaïstisch vormgegeven schreeuw in het niemandsland van ons collectieve geweten.
Maar stel dat dit allemaal mogelijk is — dat er mensen zijn die durven voelen, die durven schrijven, durven tekenen, durven nee zeggen — dan is dit project geen utopie maar een mogelijke werkelijkheid.
Laat ons veronderstellen dat het zaad reeds in de grond zit.
Het enige wat nog moet gebeuren, is dat we samen ademen, denken, schrijven en planten.
JADADADADADA!
