Jean-Pascal Salomez
Vervolg op: “Dank je om een antwoord voor te bereiden”
Ademloos
Dank je om een antwoord voor te bereiden, kotsmisselijk, glimlachende leugens, stilte als wapen, ik breek het met woorden die sidderen, “voor de jeugd” zeg je, ik zie gebroken nachten, ik spuug jullie hypocrisie, ik spreek, ik besta, ik blijf.
1. De stilte als sociaal mechanisme
In een kleine gemeenschap is stilte nooit neutraal. Ze is geen afwezigheid van geluid, maar een sociaal signaal.
Wie spreekt over onrecht, over bestuurlijke onwil of over de kleine leugens van het comfort, wordt niet tegengesproken, maar weggefilterd.
Dat is de Zonnebeekse beleefdheid: een zachte vorm van uitsluiting. Men glimlacht, groet, maar vermijdt de inhoud.
In psychologische termen is dit wat men noemt cognitieve dissonantie: het onvermogen om te luisteren naar wat pijn doet aan het zelfbeeld. De dorpsgemeenschap heeft zichzelf wijsgemaakt dat ze harmonieus is; dat wie kritiek uit, de harmonie verstoort.
Zo wordt de bron van het ongemak niet het probleem zelf, maar degene die het benoemt.
2. De paradox van de zichtbare eenling
De kunstenaar op het hoekje van het dorpsplein — met open deur, wierookgeur, woorden aan de muur — is zichtbaar. Te zichtbaar.
Zijn aanwezigheid is geen bedreiging, maar een herinnering: dat er meer is dan volgen, meer dan gewoontes, meer dan gehoorzaamheid.
Filosofen als Michel Foucault en Hannah Arendt hebben beschreven hoe macht niet altijd via geweld, maar ook via stilte en gewoonte werkt. Macht handhaaft zich niet door te schreeuwen, maar door niet te antwoorden.
In dat niet-antwoord schuilt de ware discipline van de macht: het negeert de vraag totdat de vraagsteller moe wordt.
3. De morele stilte van bestuur
De burgemeester antwoordde niet meer.
Dat niet-antwoorden is geen vergetelheid, maar een bestuurlijke houding: men verschuilt zich achter procedures en laat de burger in de leegte van de stilte vallen.
Die stilte is niet dom, maar strategisch. Ze is een bestuurlijk schild: zolang men niet antwoordt, kan men niet betrapt worden op leugen, noch op waarheid.
Toch is deze strategie fragiel.
Want een bestuur dat niet luistert, verraadt zijn legitimiteit. In de Belgische rechtsstaat is luisteren geen gunst, maar een plicht (zie Gemeentedecreet Art. 135: de burgemeester waakt over de openbare orde, en dat omvat ook de geestelijke rust van zijn burgers).
4. Stilte als begin van verzet
Er is een punt waarop stilte omslaat.
Wanneer zij te zwaar wordt, te onrechtvaardig, verandert ze van dekmantel in bewijs.
De stilte van Zonnebeke is geen nederlaag, maar het begin van iets nieuws: de stille vaststelling dat de burger zijn bestuur voorbij is.
Daarom is het schrijven van een artikel geen klaagzang, maar een vorm van burgerlijk getuigenis.
De pen vervangt de microfoon, het woord vervangt de toog.
Wat men niet durft uitspreken op het plein, wordt neergeschreven en blijft staan — zichtbaar, digitaal, onafwisbaar.
5. De ethiek van de eenling
Wie schrijft, blijft.
En wie blijft schrijven, wordt op den duur een morele constante.
In een wereld waar stilte de norm is, wordt het eenvoudige feit van spreken een daad van verzet.
De stilte van Zonnebeke is dus niet enkel de stilte van het dorp, maar ook die van een tijdperk: een tijd waarin de waarheid niet meer wordt gecensureerd, maar genegeerd.
Toch blijft er hoop, want zoals Albert Camus ooit schreef:
“In het hart van de stilte groeit de opstand.”
En zo ook in Zonnebeke.
De deuren blijven open, de wierook brandt, het gesprek wacht.
Misschien niet vandaag, misschien niet morgen — maar op een dag zal iemand binnenkomen, en dan zal men spreken over de stilte die niet langer volstond.
“In Zonnebeke heerst stilte — niet de vredevolle, maar de bestuurlijke. Jean-Pascal Salomez ontleedt het zwijgen als machtsspel en toont de kracht van het woord.”
De Stilte van Zonnebeke – Deel II: De Mens die Bleef Spreken
door Jean-Pascal Salomez
Er is stilte in Zonnebeke.
Geen vredige stilte, maar een ingehouden adem — de stilte van een dorp dat liever kijkt dan luistert. De stilte van ramen die trillen wanneer woorden te luid worden uitgesproken.
Gisteren was er geluidsoverlast. Vandaag is het de stilte die schreeuwt.
Ik heb opnieuw geschreven. Omdat ik moest. Omdat zwijgen een vorm van sterven is.
De Mens in het Midden
Ik zit hier, in het midden van dit dorp, op de hoek van het plein.
Mijn deuren staan open, mijn woorden liggen klaar.
Toch passeert men zwijgend voorbij, alsof mijn aanwezigheid te luid spreekt voor hun geweten.
Zonnebeke, het dorp dat ooit vocht voor vrede, lijkt vandaag bang voor haar eigen stem.
De burgemeester zwijgt.
De raad zwijgt.
De gemeenschap kijkt de andere kant op.
Wat blijft er dan over van dialoog, als enkel de muren nog luisteren?
Het Mechanisme van Afkeer
Er is iets eigenaardigs aan afgunst: ze kleedt zich als rechtvaardigheid.
Ze zegt: “Wie ben jij om te spreken?”
Ze vergeet dat elke mens die ooit viel, beter weet wat vallen betekent dan wie altijd op veilige grond bleef.
Ze zegt: “Je verleden diskwalificeert je.”
Ik zeg: mijn verleden onderbouwt mij.
Wie uit het donker komt, weet wat licht is.
Ik heb fouten gemaakt, ja.
Maar ik heb geleerd, geleden, herbouwd, en liefgehad.
Sinds 1998 loop ik vrij, niet in hun ogen, maar in mijn hart.
Drie kinderen, een vierde erbij.
Een galerie die openstaat.
Een mens die leeft, spreekt, helpt, en nooit opgeeft.
De Stilte als Wapen
De stilte is geen toevlucht meer.
Ze is strategie.
Zij die zwijgen, hopen dat mijn stem zal doven in vermoeidheid.
Maar wie het zwijgen opgelegd werd, weet dat elke letter zuurstof is.
Ik zet mijn woorden neer,
in bittere waarheid, in zachte kracht.
Ik doe wat ik moet doen: spreken.
Niet om te overtuigen, maar om te bestaan.
Ze mogen mij negeren.
Ze mogen mij klein noemen.
Ze mogen proberen mij weg te duwen.
Maar ik ben hier — zichtbaar, voelbaar, onverzettelijk.
Het Psychologische Evenwicht
Wat gebeurt er als een mens, die jarenlang werd onderdrukt, zichzelf blijft dwingen tot stilte?
Dan groeit er een storm binnenin.
Maar als die storm wordt losgelaten in woorden,
dan ontstaat er kunst, inzicht, bevrijding.
Ik ben dat evenwicht:
tussen woede en wijsheid,
tussen pijn en poëzie.
Ik leef van het spreken, omdat het zwijgen mij zou breken.
De Filosofische Waarheid
Zonnebeke is een spiegel.
Wie mij niet wil zien, ziet eigenlijk zichzelf niet.
Want wat ik belichaam — eerlijkheid, breekbaarheid, moed — is wat ieder mens in zich draagt, maar vreest te tonen.
En dus straft men wat men niet durft te zijn.
Dat is het lot van de spreker:
geprezen door de verre wereld,
vervangen door stilte in zijn eigen dorp.
Maar het is ook mijn overwinning:
want ik heb gekozen om niet te zwijgen.
De Mens die Bleef Spreken
Laat hen fluisteren.
Laat hen veroordelen.
Laat hen zwijgen.
Ik blijf spreken —
voor wie niet durft,
voor wie gebroken werd,
voor wie in stilte leeft met pijn.
Zonnebeke mag dan zwijgen,
maar ik, Jean-Pascal Salomez,
spreek.
Vandaag.
En morgen opnieuw.
TOT SLOT: Mijn Artistiek Manifest van Vrijheid en Intentie
door Jean-Pascal Salomez
Ik, Jean-Pascal Salomez, kunstenaar, burger en waarnemer van de wereld om mij heen, verklaar hierbij mijn intentie en de grondslag van mijn werk, mijn woorden en mijn open deuren.
- Vrijheid van expressie
Mijn kunst en mijn teksten zijn het product van mijn innerlijke waarheid.
Zij weerspiegelen mijn waarneming, mijn herinnering, mijn filosofische en maatschappelijke reflecties.
Elke publicatie, elke tentoonstelling, elk woord, is een daad van geweldloze expressie.
Het is geen aanval, geen provocatie, maar een uitnodiging tot inzicht en dialoog. - Integriteit van intentie
Ik handel steeds vanuit eerlijkheid, respect en menselijkheid.
Mijn verleden is een fundament van ervaring, geen wapenschild tegen anderen.
Mijn woorden dienen de waarheid, mijn kunst dient de observatie, en mijn intentie is nooit destructief noch lasterlijk. - Verantwoordelijkheid en documentatie
Ik draag verantwoordelijkheid voor elk woord en elke daad.
Mijn werk wordt gedocumenteerd en bewaard, niet uit angst voor confrontatie, maar uit respect voor transparantie en voor het publiek dat mijn werk ontmoet. - Geweldloos verweer en burgerlijke moed
Wanneer mijn stem kritiek uit op bestuurlijke, sociale of culturele tekortkomingen, gebeurt dit op een manier die niet gewelddadig is, maar wel vastberaden, feitelijk en juridisch onderbouwd.
Mijn intentie is de samenleving bewust te maken, niet te vernederen. - Openheid en dialoog
Mijn deuren en mijn woorden staan open voor wie wil luisteren, leren en begrijpen.
Het is mijn overtuiging dat dialoog de basis vormt van menselijke gemeenschap, en dat kunst en reflectie katalysatoren zijn van begrip en wederzijds respect. - Onverzettelijkheid en menselijkheid
Ik behoud mijn stem, mijn menselijke waardigheid, mijn vermogen tot empathie en mijn plicht tot eerlijkheid, ongeacht druk, kritiek of afgunst.
Deze onverzettelijkheid is geen uitdaging aan anderen, maar een eerbiediging van mijn eigen bestaan en dat van de gemeenschap die mij omringt.
Slotverklaring:
Dit manifest is een artistieke, juridische en ethische verantwoording van mijn werk en mijn woorden.
Het dient als leidraad voor mijn handelen, een bescherming van mijn vrijheid, en een uitnodiging aan de wereld om te luisteren, te begrijpen en te reflecteren.
